29 11-2024
Αθήνα

Πρόσκληση στην προγραμματική Γενική Συνέλευση (β΄) του ΕΕΤΕ

Πέμπτη 5 Δεκεμβρίου 2024, ώρα 6.00 μ.μ.

22 11-2024
Aθήνα

Πρόσκληση σε εκλογές για την ανάδειξη νέας Εφορείας Διακοσμητικής

Την Κυριακή 8 και Δευτέρα 9 Δεκεμβρίου 2024, ώρα 8.00 π.μ. έως 8.00 μ.μ.

26 11-2024
Αθήνα

Για τις συντάξεις των Καλλιτεχνών Λογοτεχνών

Για την απαράδεκτη καθυστέρηση απόδοσης των συντάξεων

Προβολή

Επιχειρηματικό το πλαίσιο του ν. 4412/16 για τα δημόσια καλλιτεχνικά έργα

 


Επιχειρηματικό το πλαίσιο του ν. 4412/16
για τα δημόσια καλλιτεχνικά έργα



Κατάσταση σύγχυσης, σύγκρουσης νόμων
και απαξίωσης των καλλιτεχνικών έργων και εικαστικών
στα πλαίσια της «εναρμόνισης» με την Ευρωπαϊκή οδηγία.
Οι εικαστικές Τέχνες και ο πολιτισμός, είναι το νέο πεδίο άσκησης επιχειρηματικής δράσης.
Η ριζική ανατροπή της ανάθεσης παραγωγής καλλιτεχνικού έργου αποκλειστικά σε φυσικά πρόσωπα –τους εικαστικούς καλλιτέχνες- όσον αφορά στο δημόσιο χρήμα και στο δημόσιο χώρο, είναι το συμπέρασμα των τελευταίων συναντήσεων του ΕΕΤΕ με το Υπουργείο Οικονομίας & Ανάπτυξης και το ΥΠΠΟΑ, την εβδομάδα 3-10/3/2019.
Οι επικίνδυνες εξελίξεις για τη τέχνη, τον πολιτισμό και τους καλλιτέχνες, ξεπερνούν τα στενά επαγγελματικά πλαίσια. Κτυπούν ευθέως την τέχνη ως κοινωνικό αγαθό, με απρόβλεπτες συνέπειες για τη κοινωνία, για το γνωστικό αντικείμενο της τέχνης, για την ιστορική πολιτιστική κληρονομιά και εν τέλει την παιδεία και την αισθητική καλλιέργεια του λαού.
Το ΕΕΤΕ, έγκαιρα είχε προειδοποιήσει την κυβέρνηση ότι, με την ψήφιση του ν. 4412/2016, δημιουργήθηκαν πολλά προβλήματα στα δημόσια καλλιτεχνικά έργα και στις διαδικασίες ανάθεσης ή αγοράς τους, γιατί χωρίς καμία μελέτη, χωρίς να ληφθούν υπ όψιν ο χαρακτήρας και η ιδιαιτερότητα των καλλιτεχνικών έργων, χωρίς καν να ληφθεί υπ όψιν η γενικότερη νομοθεσία σχετικά με αυτά, χωρίς να συζητηθούν οι ρυθμίσεις που προέβλεπε ο ν. 1218/81 του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος (ΝΠΔΔ υπό την εποπτεία του Υπ. Πολιτισμού και Αθλητισμού), έγιναν νέες ρυθμίσεις με τον νόμο 4412/16, με συνέπεια μέσα από γενικότητες και αδόκιμες διατυπώσεις να δημιουργηθεί μια κατάσταση με πολλές ασάφειες, σύγχυση, σύγκρουση νόμων και απαξίωση των καλλιτεχνικών έργων, με συνέπειες αρνητικές για την Τέχνη και την κοινωνία.
Συγκεκριμένα με τον 4412/16:
1. Κατακυρώνεται η παρουσία των εμπόρων, επιχειρηματιών και κάθε είδους «μεσαζόντων» στη σχέση τέχνης και Δημοσίου, αφού κατά παράβαση του ίδιου του νόμου του ΕΕΤΕ ν. 1218/81 άρθρο 9 που ισχύει, μπορεί πλέον να ανατεθούν καλλιτεχνικά έργα και σε κάθε είδους επιχειρήσεις και εταιρείες και όχι μόνο σε εικαστικούς καλλιτέχνες-φυσικά πρόσωπα-. Αυτό από μόνο του απαξιώνει τούς εικαστικούς καλλιτέχνες και το έργο τους και αλλοιώνει την ίδια τη φυσιογνωμία της τέχνης και της σχέσης της με το δημόσιο, απαξιώνει τον εικαστικό καλλιτέχνη ως οντότητα και τον περιθωριοποιεί.
2. Τα καλλιτεχνικά έργα κατατάσσονται στις «προμήθειες» και αλλάζει ο τρόπος απόκτησής τους από τους δημόσιους φορείς, ταυτίζοντας τα καλλιτεχνικά έργα με τα εμπορικά προϊόντα.
3. Θεσπίζεται το καθεστώς των μειοδοτικών προσφορών για την προμήθεια έργων τέχνης παραβλέποντας ότι κάθε έργο τέχνης είναι μοναδικό δημιούργημα και δεν μπορεί να γίνει αντικείμενο «μειοδοτικής προσφοράς».
4. Επιτρέπεται με το άρθρο 32 η απευθείας ανάθεση ή αγορά έργων τέχνης, χωρίς καμία διαδικασία διαγωνισμού, χωρίς περιορισμούς στο ύψος των δαπανούμενων χρημάτων του δημοσίου, πράγμα που τινάζει στον αέρα τους πανελλήνιους καλλιτεχνικούς διαγωνισμούς και το δικαίωμα των καλλιτεχνών και της κοινωνίας να κρίνεται το καλλιτεχνικό έργο και όχι το όνομα του δημιουργού. Με αυτό τον τρόπο νομιμοποιούνται οι πελατειακές σχέσεις και τα ρουσφέτια στη σχέση των καλλιτεχνών με το Δημόσιο, με άμεσες επιπτώσεις στην αισθητική παιδεία και την αισθητική του δημόσιου χώρου.
Το ΕΕΤΕ από τις αρχές του 2017 αντέκρουσε τον 4412/16 και κατέθεσε σε όλους τους συναρμόδιους πολιτειακούς παράγοντες ένα συνολικό πλαίσιο «θεραπείας» των θεσμών και προστασίας του δημόσιου συμφέροντος. Ένα συνολικό σχέδιο νόμου για την παρουσία έργων τέχνης στο Δημόσιο χώρο αλλά και σχέσης της τέχνης με τους δημόσιους φορείς και την Τοπική Διοίκηση, στο οποίο περιλαμβάνονται και οι προτάσεις του ΕΕΤΕ για την ενεργοποίηση του νόμου για το 1% .
Η κυβέρνηση αγνοώντας προκλητικά τις θέσεις του ΕΕΤΕ και το σχέδιο νόμου που το ΕΕΤΕ πρότεινε προχώρησε στην αποδόμηση της επαγγελματικής υπόστασης των εικαστικών καλλιτεχνών, διαμορφώνοντας ένα καθαρά επιχειρηματικό πλαίσιο για τους δημόσιους καλλιτεχνικούς διαγωνισμούς, θέτοντας κριτήρια οφέλους-κέρδους, μέθοδο που η κυβέρνηση προωθεί και σε όλες τις κοινωνικές υπηρεσίες .
Η επιμονή της κυβέρνησης και των υπουργών της, να εντάξει το έργο των καλλιτεχνικών διαγωνισμών στο σύστημα των δημοσίων προμηθειών του κράτους διαμορφώνει ένα πλαίσιο που έρχεται σε αντίθεση με τις κοινωνικές ανάγκες:
1. Στη πράξη βάζει το καλλιτεχνικό έργο, στην ίδια μοίρα με τις κάθε είδους προμήθειες και υλικά.
2. Ορίζει ως μειοδοτικό, το υπό διαγωνισμό έργο, άρα κριτήριο θα είναι η οικονομικότερη πρόταση και όχι η αισθητική αρτιότητα του έργου. Ο 4412/16 στα καλλιτεχνικά έργα, είναι μοντέλο κομμένο για να εξυπηρετεί την είσοδο των εταιριών, Ιδρυμάτων, ΜΚΟ πολιτισμού κλπ. στους διαγωνισμούς και τις απ‘ ευθείας αναθέσεις, αφού δίνει την δυνατότητα να συμμετέχουν και οι εταιρείες - επιχειρηματίες . Ανοίγει ο δρόμος για την επέλαση των εταιριών στην ανάληψη παραγωγής καλλιτεχνικών έργων από δημόσιους φορείς και σε δημόσιους χώρους (από κράτος, Περιφέρειες, Δήμους, ΝΠΔΔ κλπ) .
3. Ο νόμος, καταργεί στην πράξη την επαγγελματική υπόσταση των εικαστικών καλλιτεχνών, αφού αναιρεί εμμέσως το Άρθρο 9 του νόμου για το ΕΕΤΕ, το οποίο με σαφήνεια ορίζει ότι μόνο μέλη του ΕΕΤΕ, φυσικά πρόσωπα δημιουργοί της Τέχνης, μπορούν να αναλαμβάνουν δημόσια καλλιτεχνικά έργα και δημόσιες καλλιτεχνικές εργασίες.
4. Υιοθετεί της οδηγίες της ΕΕ για την Πολιτιστική Βιομηχανία η οποία για την επόμενη δεκαετία, δια μέσου της «Πολιτιστικής Ευρωπαϊκής Ατζέντας 2018 – 2027» διατυπώνει καθαρά, ότι αναγκαία προϋπόθεση για την συμμετοχή στα
προγράμματα του 1,8 δις, είναι να συμμετέχουν μόνο εταιρείες και όχι φυσικά πρόσωπα της τέχνης.
5. Ο νόμος 4412/2016, είναι κομμένος και ραμμένος στα μέτρα του «Επιχειρείν» και πάει πακέτο με το ζητούμενο με τον πολιτικό στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να τονωθεί δια μέσου της τέχνης το αίσθημα του «Ανήκειν» στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
..............................................................
Καλούμε την κυβέρνηση να αλλάξει, να τροποποιήσει το νόμο λαιμητόμο της τέχνης και των καλλιτεχνών εξαιρώντας την Τέχνη από το νόμο 4412/16, για τις δημόσιες προμήθειες.
Το ΕΕΤΕ καλεί τα μέλη του, τους εργαζόμενους να δυναμώσουν και να συντονίσουν την πάλη τους σε αγώνα για την μη υπαγωγή της τέχνης στον 4412/16, στις «προμήθειες», για τη δημιουργία ενός πλαισίου που θα κατοχυρώνει τους εικαστικούς καλλιτέχνες, που θα υπερασπίζεται τους καλλιτεχνικούς διαγωνισμούς, με ισονομία, κριτικές επιτροπές στις οποίες δεν θα υπάρχουν επιχειρηματίες και «μάνατζερς», αλλά η πλειοψηφία θα είναι εικαστικοί καλλιτέχνες και οπωσδήποτε και αιρετοί κριτές εκπρόσωποι του ΕΕΤΕ.
Το ΔΣ του ΕΕΤΕ κάλεσε τα μέλη του σε ανοιχτή σύσκεψη- συζήτηση την Πέμπτη 28 Μαρτίου 2019, για το θέμα των καλλιτεχνικών έργων και τη σχέση τους με το Δημόσιο. Στη Συνάντηση καλέσθηκαν ο Υπ. Οικονομίας και Ανάπτυξης
καθώς και η Υπουργός Πολιτισμού, οι οποίοι δεν έστειλαν εκπρόσωπο.
Πραγματοποιήθηκαν δύο συναντήσεις και συσκέψεις εκπροσώπων του ΔΣ του ΕΕΤΕ με εκπροσώπους της Κυβέρνησης στη ΓΓ Εμπορίου, καθώς και δύο συναντήσεις στο Υπ. Πολιτισμού με τη Διεύθυνση Εικαστικών Τεχνών και νομικό – σύμβουλο της Υπουργού Πολιτισμού.
Αποτέλεσμα αυτής της συνάντησης η έκδοση από το ΥΠΠΟΑ επιστολής προς το Υπ. Οικονομίας και Ανάπτυξης σχετικά με το θέμα, η οποία αναφέρει μεταξύ άλλων:
»......- Ο ν. 4412/2016 (ΦΕΚ Α΄ 147) «Δημόσιες Συμβάσεις Έργων, Προμηθειών και Υπηρεσιών (προσαρμογή στις Οδηγίες 2014/24/ΕΕ και 2014/25/ΕΕ)» ενσωματώνει ευρωπαϊκές οδηγίες στην εθνική νομοθεσία, με σκοπό τον εκσυγχρονισμό του τομέα των δημόσιων συμβάσεων εν γένει. Κατ’ επέκταση, ο συγκεκριμένος νόμος ρυθμίζει και το πλαίσιο που αφορά και τις δημόσιες συμβάσεις με αντικείμενο την προμήθεια έργων τέχνης, χωρίς ωστόσο, κατά την
άποψή μας, να λαμβάνει υπόψη την ιδιαιτερότητα, λόγω της διττής φύσης, του εικαστικού καλλιτέχνη, της εικαστικής δημιουργίας και του εικαστικού έργου.
- Οι εικαστικοί καλλιτέχνες θεωρούμε ότι δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται μόνο ως «οικονομικοί φορείς», γιατί οι μεν καλλιτεχνικές υπηρεσίες, ως πνευματική δημιουργία, δεν συνιστούν αμιγείς οικονομικές δραστηριότητες, τα δε εικαστικά έργα, ως πνευματικά- πολιτιστικά αγαθά, δεν αποτελούν «προμήθειες» με την τρέχουσα σημασία του όρου.
Η Υπηρεσία μας συμφωνεί με την πρόταση του ΕΕΤΕ τα εικαστικά έργα να εξαιρεθούν ρητά από τον ν. 4412/2016, ο οποίος –όπως διαπιστώνεται στην πράξη– προκαλεί προβλήματα στις αναθέτουσες αρχές ως προς το νομικό πλαίσιο που θα πρέπει να επιλέξουν και τις διαδικασίες που θα ακολουθήσουν, καθώς ο εν λόγω νόμος δεν καταργεί ειδικότερες σχετικές διατάξεις (αναφέρουμε ενδεικτικά ΠΔ 30/1996 και ΚΥΑ 37456/1997).
Σε περίπτωση που δεν υπάρξει μια τέτοια εξαίρεση, προτείνονται ορισμένες αλλαγές στον ν. 4412/2016, οι οποίες σε γενικές γραμμές συντάσσονται με τις προτάσεις του ΕΕΤΕ και, κατά την κρίση μας, θα μπορούσαν ενδεχομένως να συμβάλουν στην όσο το δυνατό καλύτερη προσέγγιση του συγκεκριμένου ζητήματος:
- Να υπάρξει σαφής διαχωρισμός μεταξύ αρχιτεκτονικής μελέτης χώρου, αφενός, και δημιουργίας έργου τέχνης, αφετέρου, ώστε η πρώτη να ανατίθεται όχι μόνο σε φυσικά αλλά και σε νομικά πρόσωπα, ενώ η δεύτερη αποκλειστικά σε φυσικά πρόσωπα, και ειδικότερα σε εικαστικούς καλλιτέχνες-τακτικά μέλη του ΕΕΤΕ (σύμφωνα με το άρθρο 9 του ν. 1218/1981 «Περί Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος»).
- Για την ανάθεση δημιουργίας/απόκτησης εικαστικού έργου με διαπραγμάτευση χωρίς προηγούμενη δημοσίευση, όπως προβλέπει το άρθρο 32 του 4412/2016, κρίνεται σκόπιμο να ορισθεί ένα ανώτατο όριο δαπάνης και να απαιτείται η προηγούμενη σύμφωνη γνώμη ειδικής επιτροπής. Όταν η δαπάνη υπερβαίνει το συγκεκριμένο χρηματικό όριο, να επιβάλλεται η διενέργεια διαγωνισμού.
- Κρίνοντας ότι το εικαστικό έργο συνιστά μοναδικό δημιούργημα, το οποίο πρέπει να εκτιμάται στη φυσική του μορφή και δεν μπορεί να συνιστά αντικείμενο «μειοδοτικής προσφοράς», οι συμβάσεις για τη δημιουργία/απόκτηση έργου τέχνης να εξαιρούνται από τις διαδικασίες του Εθνικού Συστήματος Ηλεκτρονικών Δημοσίων Συμβάσεων και τους μειοδοτικούς διαγωνισμούς.
Αναφορικά με το 1%, θεωρούμε ότι θα πρέπει να αντιμετωπισθεί ξεχωριστά από την υπόλοιπη πρόταση του ΕΕΤΕ και ότι χρήζει ειδικότερης επεξεργασίας, δεδομένου ότι το εν λόγω μέτρο ουδέποτε έχει εφαρμοσθεί, ενώ διέπεται από διαφορετικό πνεύμα. Με βάση αυτό το δεδομένο προτείνονται παρεμβάσεις που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην εφαρμογή του, όπως για παράδειγμα:
- Ο δραστικός περιορισμός και η ρητή αναφορά των κατηγοριών δημοσίων κτηρίων για τις οποίες θα ισχύσει το «1%», λαμβάνοντας ως κριτήριο, λ.χ., τη μεγάλη ή συχνή προσέλευση πολιτών.
- Με την προϋπόθεση ότι θα περιορισθούν οι κατηγορίες των δημοσίων κτηρίων και συνεκτιμώντας τη μειωμένη οικοδομική δραστηριότητα του Δημοσίου, ίσως είναι σκόπιμο το «1%» να μην αφορά στη δαπάνη αποκλειστικά ανέγερσης ενός κτηρίου, αλλά και μεγάλης κλίμακας εργασιών ανακαίνισης/αποκατάστασης καθώς και ανάπλασης του περιβάλλοντος χώρου αυτού. Για τη συγκεκριμένη πρόβλεψη απαιτείται τροποποίηση του ν. 2557/1997 ως προς τον όρο «κατασκευή».
- Οι επιτροπές υλοποίησης του «1%» να συγκροτούνται με απόφαση των Γενικών Γραμματέων Αποκεντρωμένης Διοίκησης για την περιοχή της αρμοδιότητάς τους και όχι όπως ισχύει, δηλαδή με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, προκειμένου να ενισχυθεί περαιτέρω το αποκεντρωμένο μοντέλο διοίκησης και να αποφορτισθεί η κεντρική διοίκηση.
- Να θεσπισθεί ρήτρα μη εξόφλησης του εργολάβου σε περίπτωση μη εφαρμογής της διάταξης. Κατά την άποψή μας, η πρόταση του ΕΕΤΕ περί υποχρεωτικής ένταξης του «1%» στα τεύχη δημοπράτησης κινείται στη σωστή κατεύθυνση.
Την επιστολή υπογράφει ο Προϊστάμενος της Γενικής Διεύθυνσης Σύγχρονου Πολιτισμού Μάριος Κωστάκης.


Το Newsletter μας

Χάρτης

Στείλτε μας μήνυμα

Επικοινωνία


Ωράριο

Δευτ.-Παρ:10